1. Метилцеллюлоза (MC)
Пас аз коркарди пахтаи тозашуда бо сілтӣ, эфири селлюлоза тавассути як қатор реаксияҳо бо хлориди метан ҳамчун агенти эфиризатсия ҳосил мешавад.Умуман, дараҷаи ивазкунӣ 1,6 ~ 2,0 аст ва ҳалшавандагӣ низ бо дараҷаҳои гуногуни ивазкунӣ фарқ мекунад.Он ба эфири целлюлозаи ғайриионикӣ тааллуқ дорад.
(1) Метилцеллюлоза дар оби хунук ҳал мешавад ва дар оби гарм об шудан душвор хоҳад буд.Маҳлули обии он дар доираи pH=3~12 хеле устувор аст.Он бо крахмал, резини гуар ва ғайра ва бисёр моддаҳои сурфактавӣ мувофиқати хуб дорад.Вақте ки ҳарорат ба ҳарорати гелатсия мерасад, гелатсия ба амал меояд.
(2) Нигоҳ доштани оби селлюлозаи метил аз миқдори иловагии он, часпак, нозукии зарраҳо ва суръати обшавии он вобаста аст.Умуман, агар миқдори илова калон бошад, ҷарима хурд аст ва часпак калон аст, суръати нигоҳдории об баланд аст.Дар байни онҳо миқдори илова ба суръати нигоҳдории об бештар таъсир мерасонад ва сатҳи часпакӣ ба сатҳи нигоҳдории об мутаносиб нест.Суръати обшавӣ асосан аз дараҷаи тағирёбии сатҳи зарраҳои селлюлоза ва нозукии зарраҳо вобаста аст.Дар байни эфирҳои селлюлозаи дар боло зикршуда, селлюлозаи метил ва гидроксипропил метил селлюлоза сатҳи баландтари нигоҳдории об доранд.
(3) Тағйирёбии ҳарорат ба сатҳи нигоҳдории оби селлюлозаи метил таъсири ҷиддӣ мерасонад.Умуман, ҳарорат баландтар, нигоҳ доштани об ҳамон қадар бадтар мешавад.Агар харорати махлул аз 40°С зиёд бошад, нигох доштани об дар целлюлозаи метил хеле кам шуда, ба сохтмони махлул таъсири чиддй мерасонад.
(4) Метил селлюлоза ба сохтмон ва часпидани маҳлул таъсири назаррас дорад.Дар ин ҷо «часпиш» ба қувваи илтиёмӣ, ки дар байни асбоби аппликатори коргар ва субстрати девор ҳис карда мешавад, яъне муқовимат ба буридани маҳлулро дар назар дорад.Часпонданаш баланд, муқовимати буридани маҳлул калон аст ва қувваи дар раванди истифода талабкардаи коргарон низ калон аст ва нишондиҳандаҳои сохтмонии махлул паст аст.Дар маҳсулоти эфири селлюлоза пайвастшавии метилселлюлоза дар сатҳи мӯътадил аст.
2. Гидроксипропилметилцеллюлоза (HPMC)
Гидроксипропил метилселлюлоза як навъи селлюлоза аст, ки истеҳсол ва истеъмоли он дар солҳои охир босуръат меафзояд.Ин эфири омехтаи селлюлозаи ғайриионикӣ мебошад, ки аз пахтаи софшуда пас аз сілтизатсия бо истифода аз оксиди пропилен ва хлориди метил ҳамчун агенти эфиризатсия тавассути як қатор реаксияҳо сохта шудааст.Дараҷаи ивазкунӣ одатан 1,2 ~ 2,0 аст.Хусусиятҳои он аз сабаби таносуби гуногуни таркиби метоксил ва таркиби гидроксипропил фарқ мекунанд.
(1) Гидроксипропил метилселлюлоза дар оби хунук ба осонӣ ҳал мешавад ва дар об дар оби гарм ба мушкилот дучор мешавад.Аммо ҳарорати gelation он дар оби гарм хеле баландтар аз ҳарорати метил селлюлоза аст.Ҳалшавӣ дар оби хунук низ дар муқоиса бо селлюлозаи метил хеле беҳтар шудааст.
(2) Часпакии гидроксипропил метилселлюлоза ба вазни молекулавии он вобаста аст ва вазни молекулавӣ ҳар қадар калонтар бошад, часпак ҳамон қадар баландтар аст.Ҳарорат ба часпакии он низ таъсир мерасонад, баробари баланд шудани ҳарорат, часпакӣ кам мешавад.Бо вуҷуди ин, часпакии баланди он назар ба селлюлозаи метил таъсири камтар дорад.Маҳлули он дар ҳарорати хонагӣ нигоҳ доштан устувор аст.
(3) Нигоҳ доштани оби гидроксипропил метилселлюлоза аз миқдори иловагии он, часпак ва ғайра вобаста аст ва суръати нигоҳдории об дар ҳамон миқдори илова нисбат ба селлюлозаи метил баландтар аст.
(4) Метилселлюлозаи гидроксипропил ба кислота ва сілтӣ устувор аст ва маҳлули обии он дар доираи pH=2~12 хеле устувор аст.Содаи каустикӣ ва оби оҳак ба кори он кам таъсир мерасонанд, аммо сілтӣ метавонад обшавии онро суръат бахшад ва часпакии онро зиёд кунад.Гидроксипропилметилцеллюлоза ба намакҳои маъмул устувор аст, аммо вақте ки консентратсияи маҳлули намак баланд аст, часпакии маҳлули гидроксипропилметилцеллюлоза зиёд мешавад.
(5) Метилцеллюлозаи гидроксипропилро бо пайвастагиҳои полимерҳои дар об ҳалшаванда омехта кардан мумкин аст, то маҳлули яксон ва часпакии баландтарро ташкил кунад.Ба монанди спирти поливинил, эфири крахмал, резини сабзавот ва гайра.
(6) Гидроксипропил метилселлюлоза нисбат ба метилселлюлоза муқовимати беҳтари фермент дорад ва маҳлули он нисбат ба метилселлюлоза аз ҷониби ферментҳо камтар вайрон мешавад.Пайвастагии гидроксипропил метилцеллюлоза ба сохти махлул нисбат ба метилцеллюлоза баландтар аст.
3. Гидроксиэтилселлюлоза (HEC)
Он аз пахтаи тозашуда сохта шудааст, ки бо сілтӣ коркард шудааст ва бо оксиди этилен ҳамчун агенти эфиризатсия дар ҳузури ацетон реаксия карда мешавад.Дараҷаи ивазкунӣ одатан 1,5 ~ 2,0 аст.Он дорои гидрофилии қавӣ ва ба осонӣ ҷаббида намӣ аст.
(1) Гидроксиэтил селлюлоза дар оби хунук ҳал мешавад, аммо дар оби гарм об шудан душвор аст.Маҳлули он дар ҳарорати баланд бидуни гелшавӣ устувор аст.Онро дар тахти харорати баланд дар махлул муддати дароз истифода бурдан мумкин аст, аммо нигох доштани об нисбат ба селлюлозаи метил пасттар аст.
(2) Гидроксиэтил селлюлоза ба кислотаи умумӣ ва сілтӣ устувор аст.Алкали метавонад обшавии онро тезонад ва часпакии онро каме зиёд кунад.Парокандашавии он дар об назар ба селлюлозаи метил ва гидроксипропил метил селлюлоза каме бадтар аст..
(3) Гидроксиэтил селлюлоза дорои сифати хуби зидди соғ барои миномет мебошад, аммо он барои семент вақти дарозтар дорад.
(4) Фаъолияти селлюлозаи гидроксиэтил, ки аз ҷониби баъзе корхонаҳои ватанӣ истеҳсол мешавад, аз сабаби миқдори зиёди об ва миқдори зиёди хокистараш нисбат ба селлюлозаи метил пасттар аст.
4. Целлюлозаи карбоксиметил (CMC)
Эфири селлюлозаи ионӣ аз нахҳои табиӣ (пахта ва ғ.) сохта мешавад, ки бо сілтӣ коркард шудааст ва ҳамчун агенти эфиризатсия тавассути як қатор табобатҳо истифода мешавад.Дараҷаи ивазкунӣ одатан 0,4 ~ 1,4 аст ва иҷрои он ба дараҷаи ивазкунӣ хеле таъсир мерасонад.
(1) Карбоксиметил селлюлоза гигроскопӣ аст ва ҳангоми нигоҳдорӣ дар шароити умумӣ он дорои об бештар хоҳад буд.
(2) Маҳлули обии карбоксиметилселлюлоза гел тавлид намекунад ва часпакӣ бо баланд шудани ҳарорат коҳиш меёбад.Вақте ки ҳарорат аз 50 ° C зиёд мешавад, часпакӣ бебозгашт аст.
(3) Устувории он аз pH хеле таъсир мерасонад.Умуман, онро дар махлули гаҷӣ истифода бурдан мумкин аст, аммо на дар маҳлули цементӣ.Вақте ки хеле сілтӣ аст, он часпакиро гум мекунад.
(4) Нигоҳ доштани оби он аз нигоҳдории селлюлозаи метил хеле пасттар аст.Он ба махлули гаҷ таъсири сусткунанда дорад ва қувваи онро коҳиш медиҳад.Аммо, нархи селлюлозаи карбоксиметил нисбат ба метилселлюлоза хеле пасттар аст.
Вақти фиристодан: январ-10-2023